W dobie cyfrowej transformacji, gdy większość naszych działań przenosi się do internetu, ochrona danych osobowych staje się kluczowym wyzwaniem. Numer PESEL jest jednym z najważniejszych elementów naszej tożsamości. Od 1 czerwca 2024 roku w Polsce wprowadzono nowe regulacje mające na celu zwiększenie ochrony numeru PESEL przed nieuprawnionym dostępem i nadużyciami. W artykule omówimy, jakie zmiany weszły w życie i jak możemy skutecznie chronić swoje dane osobowe w sieci.
Jakie są nowe regulacje prawne?
Nowelizacja ustawy o ochronie danych osobowych wprowadza szereg istotnych zmian mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa numeru PESEL. Najważniejsze z nich to:
- Obowiązek anonimizacji: Instytucje i firmy są zobowiązane do anonimizacji numeru PESEL, gdy pełne udostępnienie tego numeru nie jest niezbędne do realizacji usługi. Oznacza to, że numer PESEL powinien być przetwarzany tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne.
- Silniejsze mechanizmy uwierzytelniania: Wprowadzono wymóg stosowania silniejszych metod uwierzytelniania podczas procesów, w których przetwarzane są dane zawierające numer PESEL. Może to obejmować dwuskładnikowe uwierzytelnienie (więcej na Cyberbezpieczeństwo – Dwuskładnikowe uwierzytelnienie (hakon.pl)) lub inne zaawansowane techniki zabezpieczeń.
- Zwiększone sankcje za naruszenia: Nowe regulacje przewidują wyższe kary finansowe za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących ochrony numeru PESEL. Kary te mają zniechęcić potencjalnych naruszycieli do lekceważenia zasad bezpieczeństwa.
Co zyskujemy dzięki zastrzeżeniu numeru PESEL?
Ochrona przed nadużyciami:
- Kradzież tożsamości: Zastrzeżenie numeru PESEL pomaga w ochronie przed nieuprawnionym wykorzystaniem Twoich danych w banku, u notariusza czy operatora telekomunikacyjnego. Zastrzeżenie numeru PESEL uniemożliwi wyrobienie duplikatu karty SIM lub zawarcie umowy sprzedaży nieruchomości u notariusza na Twoje dane.
- Oszustwa finansowe: Zastrzeżenie numeru PESEL może uniemożliwić oszustom zaciągnięcie kredytu lub pożyczki na Twoje dane. Jak również nie będzie możliwości założenia na Twoje dane nowego rachunku bankowego.
Obowiązek sprawdzania bazy zastrzeżonych numerów PESEL:
- Od 1 czerwca 2024 r. instytucje finansowe, notariusze i operatorzy telekomunikacyjni będą musieli sprawdzać bazę zastrzeżonych numerów PESEL przed zawarciem umowy z klientem.
- Jeśli instytucja nie dopełni tego obowiązku lub udzieli pożyczki na skradzione dane, osoba poszkodowana nie będzie musiała spłacać zadłużenia powstałego w wyniku oszustwa.
Jak zastrzec swój PESEL?
Możesz to zrobić elektronicznie lub osobiście. Oto kilka informacji na ten temat:
- Elektroniczne zastrzeżenie numeru PESEL:
- Portal obywatel.gov.pl: Możesz zastrzec swój numer PESEL przez Internet na portalu obywatel.gov.pl lub za pomocą aplikacji mObywatel.
- Profil zaufany: Aby skorzystać z usługi, potrzebujesz profilu zaufanego, podpisu kwalifikowanego, e-dowodu lub danych do logowania do bankowości elektronicznej.
- Zastrzeżenie numeru PESEL z odręcznym podpisem:
- Możesz również zastrzec numer PESEL osobiście w urzędzie miasta/gminy.
- W placówkach bankowych lub pocztowych istnieje możliwość złożenia wniosku o zablokowanie numeru PESEL.
O czym musisz pamiętać?
Jeśli uwierzytelniasz swoje dane za pomocą kodu SMS pamiętaj, aby dobrze chronić swój telefon. Zgubiony lub skradziony telefon plus zastrzeżony PESEL to brak możliwości wyrobienia duplikatu karty SIM. Nie zalogujesz się wówczas również do banku, bo nie przebiegnie poprawnie autoryzacja. Co w takim wypadku? Obowiązkowa wizyta w urzędzie miasta/gminy w celu odblokowania numeru PESEL.
Jak chronić numer PESEL w sieci?
Oprócz regulacji prawnych, istotne jest, aby każdy z nas podejmował odpowiednie kroki w celu ochrony swojego numeru PESEL. Oto kilka praktycznych wskazówek:
- Unikaj udostępniania numeru PESEL: Staraj się nie podawać numeru PESEL w sytuacjach, które tego nie wymagają.
- Stosuj silne hasła i uwierzytelnianie dwuskładnikowe: Upewnij się, że konta internetowe, na których mogą być przechowywane dane osobowe, są zabezpieczone silnymi hasłami oraz co najmniej dwuskładnikowym uwierzytelnieniem (więcej na Cyberbezpieczeństwo – Dwuskładnikowe uwierzytelnienie (hakon.pl)).
- Regularnie monitoruj swoje dane: Korzystaj z dostępnych narzędzi do monitorowania swojej tożsamości w sieci. Wiele serwisów oferuje usługi alertów o potencjalnym wykorzystaniu twojego numeru PESEL w sposób nieautoryzowany.
- Aktualizuj oprogramowanie: Upewnij się, że wszystkie urządzenia i aplikacje, z których korzystasz, są na bieżąco aktualizowane. Nowe aktualizacje często zawierają poprawki bezpieczeństwa, które chronią przed najnowszymi zagrożeniami.
- Szkol się i bądź świadomy zagrożeń: Edukacja jest kluczem do skutecznej ochrony danych. Bądź na bieżąco z najnowszymi informacjami na temat zagrożeń w sieci i ucz się, jak unikać potencjalnych pułapek.
Podsumowanie
Ochrona numeru PESEL to kluczowy element bezpieczeństwa danych osobowych w erze cyfrowej. Nowe regulacje, które weszły w życie 1 czerwca 2024 roku, mają na celu zwiększenie ochrony tych danych i zapobieganie ich nieuprawnionemu wykorzystaniu. Jednak to od nas samych w dużej mierze zależy, jak skutecznie będziemy chronić swoje dane. Wdrażając odpowiednie środki ostrożności, możemy zminimalizować ryzyko i cieszyć się większym bezpieczeństwem w sieci.