Złośliwe oprogramowanie, znane jako malware (od ang. malicious software), stanowi jedno z największych zagrożeń dla naszych komputerów i danych. Malware to termin zbiorczy obejmujący różne rodzaje szkodliwego oprogramowania, które mogą uszkodzić, zakłócić działanie lub uzyskać nieautoryzowany dostęp do naszych systemów. Dlatego zrozumienie tych zagrożeń oraz skutecznych metod ochrony jest kluczowe dla każdego użytkownika komputera. W ramach naszego cyklu „Bezpieczeństwo w świecie cyfrowym” przedstawiamy najważniejsze informacje o malware.
Jakie są najczęstsze rodzaje szkodliwego oprogramowania?
Wirusy (Viruses)
Wirusy to złośliwe programy, które mogą samodzielnie kopiować się i rozprzestrzeniać między plikami oraz systemami. Potrafią uszkadzać pliki, spowalniać działanie systemów oraz powodować inne problemy. Jak się dostają? Najczęściej przez załączniki do e-maili, pobrane zainfekowane pliki lub przenoszone na pendrive’ach. Wirusy są aktywowane przez użytkownika w momencie kliknięcia w zainfekowany program.
Robaki (Worms)
Robaki to samoreplikujące się programy, które rozprzestrzeniają się przez sieci komputerowe bez ingerencji użytkownika. Mogą powodować znaczne uszkodzenia, zajmując przepustowość sieci i obciążając zasoby systemowe. Jak się dostają? Zazwyczaj przez załączniki do e-maili lub pobrane zainfekowane pliki.
Trojan (Trojan Horses)
Trojan to złośliwe oprogramowanie ukrywające się w legalnym oprogramowaniu. Po zainstalowaniu może kraść dane i otworzyć tylne drzwi dla cyberprzestępców, umożliwiając im dostęp do systemu ofiary. Jak się dostają? Najczęściej poprzez oprogramowanie podszywające się pod legalne aplikacje.
Ransomware
Ransomware to typ malware, który szyfruje dostęp do komputera oraz danych na zainfekowanym urządzeniu, a następnie żąda okupu za ich odszyfrowanie. Może prowadzić do utraty ważnych danych i znacznych kosztów finansowych. Jak się dostają? Zazwyczaj przez załączniki do e-maili, złośliwe linki lub zainfekowane reklamy online.
Spyware
Spyware to oprogramowanie szpiegowskie, które zbiera informacje o użytkowniku, w tym loginy i hasła, bez jego wiedzy. Może monitorować aktywność online, zbierać dane osobowe oraz śledzić naciśnięcia klawiszy. Jak się dostają? Najczęściej przez pobranie złośliwego oprogramowania, zainfekowane reklamy online lub zainfekowane strony internetowe.
Adware
Adware to oprogramowanie wyświetlające niechciane reklamy, które samo w sobie może nie być złośliwe, to jest często uciążliwe i może być powiązane z innymi formami malware. Jak się dostają? Najczęściej przez darmowe oprogramowanie zawierające ukryte komponenty reklamowe.
Rootkit (Rootkits)
Rootkit to zaawansowane narzędzia malware, które ukrywają się głęboko w systemie operacyjnym, umożliwiając cyberprzestępcom pełny dostęp do zainfekowanego urządzenia bez wykrycia. Jak się dostają? Zazwyczaj przez eksploatowanie luk w zabezpieczeniach systemu operacyjnego.
Jak się chronić?
- Aktualizuj oprogramowanie
Regularnie aktualizuj system operacyjny, przeglądarkę internetową i inne programy. Aktualizacje często zawierają poprawki zabezpieczeń. - Instaluj antywirusa
Wybierz renomowany program antywirusowy i regularnie przeprowadzaj skanowanie komputera. To pomoże wykryć i usunąć złośliwe oprogramowanie. Dowiedź się więcej Eset – Antywirus – Bezpieczeństwo danych (hakon.pl) - Ostrożność w internecie
Nie otwieraj podejrzanych załączników w e-mailach, zwłaszcza jeśli pochodzą z nieznanych źródeł, ani nie klikaj w podejrzane linki. - Firewall
Włącz zaporę ogniową (firewall) na swoim komputerze. To pomoże zablokować nieautoryzowany dostęp. - Backup danych
Regularnie twórz kopie zapasowe swoich danych. W razie ataku malware będziesz miał dostęp do ważnych plików. - Korzystaj z dwuskładnikowego uwierzytelnienia (Two-Factor Authentication)
Dwuskładnikowe uwierzytelnienie (2FA) to dodatkowa warstwa zabezpieczeń, która wymaga od użytkownika podania dwóch form identyfikacji przed uzyskaniem dostępu do konta. - Uważaj na pendrive’y i inne nośniki
Nie podłączaj do swojego komputera podejrzanych urządzeń USB, aby tym sposobem nie przenieść malware na twoje urządzenie.
Jakie działanie komputera powinno nas zaniepokoić?
- Komputer działa znacznie wolniej niż zwykle, nawet przy prostych zadaniach.
- Programy zawieszają się lub zamykają bez ostrzeżenia.
- Ustawienia systemu są inne niż do tej pory.
- Zaczynają pojawiać się niechciane i natrętne reklamy podczas przeglądania Internetu.
- Zmieniła się domyślna strona startowa lub wyszukiwarki bez naszej interwencji.
- Pojawiają się nowe, niezainstalowane przez nas programy.
- Niektóre pliki zostają nagle usunięte, zaszyfrowane lub uszkodzone.
- Tracimy możliwość połączenia z Internetem lub zauważamy nieautoryzowane wykorzystanie naszych zasobów sieciowych.
- Pojawiają się fałszywe komunikaty o błędach systemowych lub wirusach.
Co zrobić jeśli podejrzewamy zainstalowanie malware?
- Odłącz komputer od internetu.
- Uruchom komputer w trybie awaryjnym.
- Wykonaj pełne skanowanie systemu za pomocą oprogramowania antywirusowego.
- Usuń wykryte zagrożenia.
- Zaktualizuj oprogramowanie.
- Zresetuj wszystkie swoje hasła.
- Przywróć ustawienia domyślne przeglądarki internetowej.
- Zainstaluj zaporę sieciową (firewall).
- Zgłoś incydent na stronie Zgłoś incydent | CERT.PL>_
Podsumowanie
Wiedza o cyberzagrożeniach to teraz podstawa dla każdego użytkownika sieci. Dlatego w obliczu rosnącej liczby ataków, tylko świadome i odpowiedzialne działania mogą zapewnić nam skuteczną ochronę. Aktualizowanie oprogramowania, korzystanie z renomowanych programów antywirusowych, zachowanie ostrożności w Internecie oraz stosowanie dodatkowych zabezpieczeń, takich jak dwuskładnikowe uwierzytelnienie, to kluczowe kroki przeciw malware. Pamiętajmy, że wiele zależy od nas samych. Dbając o nasze systemy i dane, unikniemy kosztownych i stresujących sytuacji. Edukujmy się i bądźmy czujni – to nasza najlepsza obrona w cyfrowym świecie.